Prosto o prostacie

Gdy na łamach "Dziennika Zachodniego" ukazały się zapowiedzi Spotkania Medycznego zatytułowanego "Prostata - męski problem", pojawiły się głosy, że nie jest to tylko męski problem. Czy słusznie? Tak, bo chociaż prostata to gruczoł należący tylko do męskich narządów płciowych, dolegliwości z nim związane wpływają na partnerkę i najbliższych chorego oraz komfort ich życia.

Wystarczy wyobrazić sobie jak wygląda życie mężczyzny... który musi wielokrotnie wstawać w nocy, by oddać mocz; którego uczucie gwałtownego, trudnego do opanowania parcia na pęcherz zmusza do ciągłego poszukiwania toalety; którego wyżej wymienione objawy plus incydentalne przypadki popuszczania moczu skłaniają do unikania dłuższego przebywania w miejscach publicznych, spotkań towarzyskich, uprawiania sportu czy hobby, a wreszcie - unikania lub zaniechania życia seksualnego.

Mężczyzna, który obserwuje u siebie te objawy nie powinien ich bagatelizować, przypisując je wyłącznie zmianom związanym z wiekiem, lub czekać aż miną, ale musi koniecznie udać się do urologa.

Gdy strumyk płynie z wolna...

Wymienione objawy podrażnieniowe mogą wskazywać na łagodny rozrost prostaty (nazywanej też gruczołem krokowym lub sterczem). Mogą o nim świadczyć również objawy przeszkodowe, czyli wyczekiwanie na rozpoczęcie oddawania moczu, osłabienie strumienia moczu, wydłużenie czasu oddawania moczu oraz uczucie niepełnego opróżnienia moczu. Najbardziej dramatycznym objawem jest całkowite zatrzymanie moczu.

Łagodny rozrost prostaty dotyczy ponad 50 proc. mężczyzn po 50. roku życia, a w przypadku osiemdziesięciolatków jest to już 90 proc. Szacuje się, że w Polsce ma go aż 2 miliony mężczyzn.

W czym problem

Gruczoł krokowy umiejscowiony jest bezpośrednio pod pęcherzem moczowym i otacza tylny odcinek cewki moczowej. To położenie sprawia, że zmiany w jego obrębie powodują właśnie dolegliwości i objawy ze strony dolnych dróg moczowych oraz są przeszkodą w odpływie moczu. Mogą też wpływać na osłabienie sprawności seksualnej. To kolejny objaw, który powinien zdecydowanie zachęcić panów do leczenia, ale warto wiedzieć, że zaniedbany i nieleczony łagodny rozrost gruczołu krokowego to również m.in. ryzyko zakażeń układu moczowo-płciowego, uchyłków pęcherza moczowego, a nawet niewydolności nerek.

Co zrobi urolog

Na początek pana z opisanymi problemami czeka rozmowa z lekarzem. Jednym z ważnych elementów wywiadu lekarskiego w tych przypadkach jest wykorzystanie kwestionariusza IPSS (International Prostate Symptoms Score). Odpowiedzi na pytania w nim zawarte pozwalają określić nie tylko stopień nasilenia dolegliwości, ale i jakość życia pacjenta. Istotnym elementem diagnostyki są również badania laboratoryjne, w tym badanie moczu, które pozwoli wykryć ewentualne zakażenie układu moczowego lub występowanie krwiomoczu. Ważnym badaniem jest też oznaczenie PSA - specyficznego antygenu sterczowego - który produkowany jest przez prostatę, a którego poziom zmienia się wraz wiekiem oraz w zależności od wielkości gruczołu krokowego, ale i m.in. stanów zapalnych oraz w raku prostaty.

Wstyd, który szkodzi

Oprócz wywiadu lekarskiego i badań laboratoryjnych lekarz musi też wykonać badania fizykalne, które bywa krępują panów i są przyczyną dla których zwlekają oni z wizytą u urologa. Przy objawach wskazujących na łagodny rozrost prostaty, lekarz zbada brzuch pacjenta (szczególnie w okolicach nerek i pęcherza moczowego) oraz zewnętrzne narządy płciowe. Jednak dokładna ocena prostaty odbywa się poprzez badanie per rectum, czyli palcem przez odbytnicę. W ten sposób urolog jest w stanie ocenić wielkość, kształt i elastyczność gruczołu krokowego. Badanie per rectum jest też jednym z podstawowych badań stosowanych przez proktologów i ginekologów. Można nim wykryć m.in. żylaki, szczelinę odbytu, zmiany nowotworowe.

Jak na obrazku

Uzupełnieniem wymienionych metod diagnozowania są badania obrazowe. Dzięki ultrasonografii jamy brzusznej można ocenić nerki, pęcherz, wielkości i struktury prostaty oraz ilość zalegającego moczu w pęcherzu po oddaniu moczu. Ultrasonografia przezodbytnicza (TRUS) przyniesie precyzyjne obliczenia rozmiarów i objętości oraz ocenę struktury wewnętrznej prostaty. Ciekawym badaniem, które przynosi m.in. obiektywną ocenę postępów leczenia jest uroflowmetria, czyli badanie szybkości przepływu moczu przez cewkę moczową. Jest to badanie bezbolesne i nieinwazyjne. Polega na oddaniu przez chorego moczu do przepływomierza, z którego komputer analizuje strumień i przepływ moczu, mierzy jego siłę i objętość.

Co po badaniach

Wybór leczenia zależy od wieku, ogólnego stanu chorego, jego innych chorób, ale i nasilenia objawów, i dolegliwości oraz tego, czego oczekuje pacjent. Łagodny rozrost prostaty leczy się farmakologicznie lub chirurgicznie. Farmakoterapię proponuje się mężczyznom z nieznacznie lub średnio nasilonymi dolegliwościami, a także tym chorym, którzy ze względu na stan zdrowia nie mogą się poddać operacji lub nie wyrażają zgody na leczenie operacyjne. Przy tym schorzeniu stosowane są dwa rodzaje leków: jedne obkurczają prostatę, drugie rozluźniają mięśnie, dzięki czemu oddawanie moczu jest łatwiejsze. - Jeśli nie pomogą leki, trzeba wykonać zabieg, który się nazywa złotym standardem w urologii, czyli elektroresekcję gruczołu krokowego (usunięcie gruczołu krokowego przez cewkę) - mówił podczas Spotkania Medycznego dr Wiesław Duda, urolog. - Jest to zabieg najmniej obciążający i dający dużą satysfakcję leczonemu, ponieważ zachowane są wszystkie funkcje seksualne. Można też zastosować metodę operacyjną - radykalne usunięcie gruczołu, a w raku wyłuszczenie go całego aż do torebki i pęcherzyków nasiennych. Są też zabiegi laserowe oraz termiczne, które mają nowsze termiczne nagrzewanie z chłodzeniem oraz ostatnia najnowsza metoda - promieniami ultrasonograficznymi o odpowiedniej częstotliwości - wyjaśniał dr Duda.