Lubuskie Towarzystwo Naukowe ma już 60 lat. Wiele mu zawdzięczamy. Warto o tym pamiętać i powspominać! Zobacz zdjęcia!

Choć często mieszkańcom regionu próbowano wmówić, że najważniejsze są duże ośrodki, jak Wrocław, Poznań, Szczecin, chcieli pokazać, na co stać region lubuski. Mniejsze miasta, mniejsze województwo nie znaczy wcale, że mniej silne pod wieloma względami. Także i naukowym. W latach 50-60 ubiegłego wieku najwięcej badaczy w regionie było ze stolicy Wielkopolski. I pojawiła się pokusa, by z Zielonej Góry zrobić filię Poznania.

- Ale to środowisko naukowe, które w tym czasie zebrało się w Lubuskim, naciskało, żeby nie pozwolić na zmarginalizowanie Zielonej Góry – podkreśla obecna prezes Lubuskiego Towarzystwa Naukowego prof. dr hab. Małgorzata Mikołajczak. – Zależało im, by u nas powstał ośrodek badawczy, zasilany miejscową kadrą. Mimo kompleksu zielonogórskiego, który dziś już zanika, udało się to zrobić.
Jan Muszyński we wspomnieniach o początkach Lubuskiego Towarzystwa Naukowego pisze, że w 1958 roku w Komitecie Wojewódzkim odbyła się narada pt. „O potrzebie ożywienia badań naukowych nad Ziemią Lubuską”. Obecny na konferencji prof. Antoni Łyżwański rozwój kultury i nauki przyrównał do kochanki, bez której można się obejść, ale życie jest wtedy uboższe o całe rejony rozkoszy, które taki związek zawiera.
- Można pracować w trudzie i mieć znaczące efekty i macie takie – dowodził prof. Łyżwański – ale gorąco was, ciężko harujących, namawiam na kochankę, będzie to was kosztować, ale radość z tego będzie ogromna.
Niewiele osób jednak wierzyło, że na Ziemi Lubuskiej można stworzyć ośrodek naukowy. A to z powodu dwóch silnych, stosunkowo niezbyt odległych miast: Poznania i Wrocławia. Podobnie uważano, że nie ma sensu w naszym regionie tworzyć uczelni. Podkreślano, że rozwój komunikacji gwarantuje szybki dojazd do obu wymienionych ośrodków i jest mniej kosztowny.
Jednak determinacja lubuskich naukowców doprowadziła z czasem do powołania przy Lubuskim Towarzystwie Kultury (którego celem było upowszechnianie kultury) – Ośrodka Badań Naukowych. Miał on koncentrować się na badaniu problemów społecznych, prawnych, socjologicznych, kulturalnych, na przygotowaniu kadr naukowych, na tematyce badawczej , w której priorytetem były tematy, dotyczące Ziemi Lubuskiej.

Z czasem naukowcy zaczęli uważać, że bycie tylko małym ośrodkiem badawczym w ramach LTK to za mało i naciskali na utworzenie osobnego towarzystwa. W planach tych pewną rolę odegrały też lokalne media, m.in. „Nadodrze”, które wysunęło koncepcję powołania Lubuskiego Towarzystwa Naukowe. Na trzecim Walnym Zjeździe Lubuskiego Towarzystwa Kultury w styczniu 1964 roku inicjatywa ta uzyskała poparcie. I tak 22 lutego 1964 roku powołane zostało Lubuskie Towarzystwo Naukowe, którego głównym działaniem miał być regionalizm i pomoc naukowcom w rozwoju. Prezesem został prof. Jan Wąsicki z UAM w Poznaniu, a wiceprezesem dr Edmund Stuczyński z Instytutu Uprawy, Nawożenia i Gleboznawstwa w Gorzowie Wielkopolskim.
Przez 60 lat działalności w prace towarzystwa angażowało się wielu znanych – nie tylko z uczelni – Lubuszan. Na zdjęciach, które można będzie oglądać na jubileuszowej wystawie, a udostępnionych przez Archiwum Państwowe w Zielonej Górze, możemy rozpoznać m.in. profesorów: Władysława Magnuszewskiego, Jerzego Brzezińskiego, Czesława P. Dutkę, Edwarda Hajduka, Wojciecha Pasterniaka, Władysława Korcza, Hieronima Szczegółę, Michała Kisielewicza, Mariana Miłka, Mariana Eckerta, Czesława Osękowskiego, Józefa Korbicza, dra Adama Demartina, dra Jana Muszyńskiego, dra Andrzeja Toczewskiego… To ludzie tworzyli historię towarzystwa, które mimo licznych trudności po drodze przetrwało tyle lat.
- Na starych zdjęciach widzimy siedzibę LTN przy ulicy Wiśniowej w Zielonej Górze. Tam też mieściło się LTK. Po obu stronach drzwi wisiały szyldy obu towarzystw, których członkowie ze sobą współpracowali – mówi prof. Mikołajczak.
Najważniejszą publikacją LTN był „Rocznik Lubuski”. Inną serią wydawniczą były „Prace Lubuskiego Towarzystwa Naukowego”.

Ważnym wydarzeniem naukowym w regionie było oczywiście utworzenie wyższych uczelni w Zielonej Górze: 1965 r. - Wyższej Szkoły Inżynierskiej (WSInż.), 1971 r. - Wyższej Szkoły Nauczycielskiej (WSN), która dwa lata później została Wyższą Szkołą Pedagogiczną (WSP). W 1996 roku WSInż. Przekształcona została w Politechnikę Zielonogórską, a w 2001 roku z połączenia Wyższej Szkoły Pedagogicznej i Politechniki Zielonogórskiej powstał Uniwersytet Zielonogórski.
Przełomem w działalności Lubuskiego Towarzystwa Naukowego był rok 1989. Wiele towarzystw zakończyło wtedy działalność, pojawiły się bowiem problemy finansowe. W Zielonej Górze LTN odebrano siedzibę. Dziś towarzystwo korzysta z uprzejmości rektora UZ i ma do dyspozycji jedno pomieszczenie na uczelni.
W 1991 roku wspólnie z Wyższą Szkołą Inżynierską towarzystwo rozpoczęło wydawanie nowego periodyku tylko w języku angielskim pt. „Applied Mathematics and Computer Science”. Od 1993 roku jest on regularnie wydawanym kwartalnikiem naukowym o zasięgu międzynarodowym.
W tych trudnych czasach towarzystwem kierował prof. dr hab. Józef Korbicz. Dwa lata temu postanowił przekazać pałeczkę prof. Małgorzacie Mikołajczak, która miała być pierwszą kobietą prezesem w historii LTN. Lubuscy naukowcy uważali, że jest ona odpowiednią kandydatką z wielu względów, ale także dlatego, że zajmuje się regionalizmem.
- W Polsce zaczęto dostrzegać i doceniać regionalizm – mówi prof. Mikołajczak, która od 2011 roku należy do Komitetu Nauk o Literaturze Polskiej Akademii Nauk, w roku 2020 weszła w skład Prezydium KNoL PAN. - Powstał zespół międzyuczelniany, zainicjowaliśmy nowy kierunek, nazwany nowym regionalizmem w badaniach literackich. Pokazaliśmy w ten sposób, że literatura i kultura regionalna nie jest tylko peryferyjną, zaściankową działalnością. Ma do zaoferowania bardzo wiele zarówno mieszkańcom regionu, jak i kulturze ogólnopolskiej.

I choć o interdyscyplinarności mówi się od dawna, to w praktyce trudno ją zrealizować. Regionalizm jest kierunkiem, który pozwala na dane zagadnienie spojrzeć pod wieloma aspektami i sprzyja współpracy specjalistów z różnych dziedzin. A nasz region, pogranicze, jest bardzo interesującym miejscem do badań.
- Na przykład taki temat jak winiarstwo można różnie potraktować, kulturowo, ekonomicznie, pod kątem gleby, przyrody, turystyki… - mówi prof. Mikołajczak i dodaje, że planowane są już tematyczne konferencje naukowe, dotyczące Ziemi Lubuskiej, które będą się odbywać pod hasłem "Region w dialogu". A na razie, w rocznicę powstania LTN, odbędą się uroczystości jubileuszowe. Objęli je patronatem Marszałek Województwa Lubuskiego, Prezydent Zielonej Góry i Rektor Uniwersytetu Zielonogórskiego. W trakcie uroczystej gali zostaną wręczone odznaki, medale i wyróżnienia najbardziej zasłużonym członkom LTN, będzie też sesja poświęcona historii i perspektywom, jakie ma przed sobą LTN, a w części popołudniowej odbędą się prezentacje licznych stowarzyszeń z regionu, które zajmują się podobną tematyką co LTN. Ich przedstawiciele zostali zaproszeni do opowiedzenia, czym zajmują się na co dzień w swoich miejscowościach. Z ich wystąpień powstanie pojubileuszowa księga, która znajdzie się na stronie internetowej LTN, a być może doczeka się książkowego wydania. W programie nie zabraknie też koncertu z piosenkami z lat 60-70. I wielkiego tortu na sto osób.

Uniwersytet Zielonogórski oceniony. Jak wypadły poszczególne dziedziny?
Studenci medycyny na Uniwersytecie Zielonogórskim odebrali dyplomy...